Mời quý đọc giả cùng CIC news nhìn lại một năm chưa từng có trong lịch sử Express Entry và có cái nhìn xa hơn về tương lai.
Quyết định dừng lời mời dành cho ứng viên FSWP
Lần cuối cùng các ứng cử viên của Federal Skilled Worker Program (FSWP) nhận được lời mời từ nhóm Express Entry là vào ngày 23 tháng 12 năm 2020.
Đó là thời điểm đánh dấu sự khởi đầu của kế hoạch tạm dừng lời mời Express Entry dành cho các ứng viên FSWP.
FSWP là con đường nhập cư phổ biến hàng đầu của Canada dành cho những người nhập cư thuộc tầng lớp kinh tế kể từ khi được ra mắt vào năm 1967. Năm 2008, Cơ quan Di trú, Người tị nạn và Quốc tịch Canada (IRCC) ra mắt chương trình Canadian Experience Class (CEC). Mục đích của CEC là cung cấp một lộ trình nhập cư dành riêng cho những người có kinh nghiệm làm việc tại Canada (cụ thể là sinh viên quốc tế và người lao động nước ngoài tạm thời). Vào năm 2013, IRCC đã giới thiệu Federal Skilled Trades Program (FSTP) cung cấp một lộ trình nhập cư cho những người lao động có tay nghề cao.
Vào năm 2015, IRCC đã công bố hệ thống Express Entry để quản lý ba chương trình này. Bất kỳ ai đáp ứng tiêu chí của chương trình do Express Entry quản lý đều có thể tạo hồ sơ trên hệ thống và sẽ nhận được điểm đánh giá theo Hệ thống xếp hạng toàn diện (CRS) dựa trên các tiêu chí như tuổi tác, trình độ học vấn, kỹ năng tiếng Anh và/hoặc tiếng Pháp, kinh nghiệm làm việc, Kinh nghiệm sinh sống, làm việc, học tập ở Canada là một trong các yếu tố khác giúp ứng viên có thêm điểm CRS. Khoảng hai tuần một lần, IRCC sẽ mời những ứng viên đạt điểm cao nhất nộp đơn xin thường trú nhân Canada.
Cơ sở lý luận cho Express Entry là cho phép IRCC xử lý đơn đăng ký nhanh hơn vì họ chỉ cần tập trung xử lý những người được mời, thay vì mô hình xem xét từng đơn đăng ký như trước đây và sẽ cấp cho những người nhập cư mới một cơ hội hội nhập tốt hơn vào nền kinh tế Canada vì IRCC chỉ mời những ứng cử viên có điểm số cao nhất. Nói cách khác, Express Entry là hệ thống sàng lọc ứng viên thông qua những tiêu chí nhất định của mỗi chương trình, đáp ứng những nhu cầu lao động khác nhau ở Canada.
Từ năm 2015 đến thời điểm bùng phát đại dịch, các ứng viên FSWP là đối tượng nhận được nhiều lời mời từ Express Entry nhất. Vào năm 2019, nhóm ứng viên đã nhận được khoảng 45% trong tổng số các lời mời, đối tượng được mời nhiều tiếp theo là các ứng viên CEC. Tất cả điều này đã bắt đầu thay đổi vào năm 2021.
IRCC bước vào năm 2021 với mục tiêu chào đón 401.000 thường trú nhân mới vào cuối năm nay theo Kế hoạch Mức độ Nhập cư 2021. Kế hoạch này đòi hỏi cơ quan phải tập trung vào chuyển đổi tình trạng cư trú của số lượng lớn cư dân tạm thời đang sống ở Canada trong thời kỳ đại dịch. Cơ sở lý luận của kế hoạch này là trong bối cảnh COVID, nhiều dịch vụ bị gián đoạn, các hạn chế đi lại và các trở ngại khác có thể ngăn cản các ứng viên nước ngoài hoàn thành quy trình thường trú. Do đó, kế hoạch tập trung vào chuyển đổi những người đang ở Canada là phương pháp tốt nhất để giúp Canada đạt được mục tiêu 401.000 người mới nhập cư vào năm 2021.
Kế hoạch đòi hỏi cơ quan nhập cư phải chuyển từ việc xem xét tất cả các ứng viên trong Express Entry sang chủ yếu mời các ứng viên CEC trong hầu hết năm nay, bao gồm cả đợt rút thăm lịch sử ngày 13 tháng 2 – mời tất cả 27.332 ứng viên CEC trong nhóm vào thời điểm đó (cao gần gấp sáu lần so với đợt mời trước đó). Kế hoạch này cũng đòi hỏi Canada phải đưa ra một chính sách công đặc biệt cho phép 90.000 công nhân thiết yếu và sinh viên tốt nghiệp quốc tế ở Canada đăng ký thường trú.
Có nhiều tranh luận xoay quanh quyết định loại các ứng viên FSWP ra khỏi các đợt rút thăm Express Entry trong một năm của IRCC. Trên thực tế, chúng ta cần có nhiều thời gian hơn để tranh luận về giá trị của quyết định này khi những diễn biến vẫn còn đang tiếp diễn, chẳng hạn như tình hình đại dịch toàn cầu, các quyết định chính sách trong tương lai và năng lực điều hành của IRCC, bức tranh thị trường lao động của Canada và sự hội nhập kinh tế của Người nhập cư Express Entry. Tất cả những điều này chỉ để nói lên rằng chúng ta có thể sẽ cần trải qua nhiều năm nữa trước khi có đánh giá đầy đủ các phân nhánh của quyết định này.
Tuy nhiên, để xem xét những ưu và nhược điểm của quyết định này dựa trên các thông tin có sẵn, chúng tôi đưa ra một số phân tích như sau.
Không gửi lời mời cho các ứng viên FSWP mang lại lợi ích gì?
IRCC đang tiến gần hơn đến mục tiêu nhập cư trong năm nay. Hiện tại cơ quan đang tiếp cận hơn 45.000 thường trú nhân mới mỗi tháng và đã tiếp nhận hơn 360.000 người nhập cư trong 11 tháng đầu năm 2021. Do đó, IRCC cho rằng, mặc dù loại trừ ứng viên FSWP là quyết định rất khó khăn nhưng điều này đã giúp cho cơ quan đạt được mức độ thường trú cao hơn trong môi trường đầy thách thức do đại dịch Covid-19 gây ra.
Lợi ích thứ hai là những người có kinh nghiệm làm việc tại Canada có xu hướng hòa nhập vào thị trường lao động tốt hơn khi họ trở thành thường trú nhân (theo nghiên cứu của Cơ quan Thống kê Canada). Ngoài ra, với kinh nghiệm làm việc ở Canada, họ có thể cải thiện kỹ năng ngôn ngữ và mạng lưới quan hệ đã xây dựng khi còn là cư dân tạm thời, điều này giúp ích cho triển vọng việc làm của họ sau khi hạ cánh.
Thứ ba, Canada đã và đang đối mặt với tình trạng thiếu lao động trong suốt đại dịch và việc IRCC tập trung vào các ứng cử viên ở Canada đã giúp quốc gia này có cách tiếp cận tốt hơn trong việc giải quyết tình trạng thiếu hụt, đặc biệt là trong các ngành nghề thiết yếu. Ví dụ: nhiều người lao động thiết yếu đã nộp đơn theo chính sách công tạm thời của IRCC có thể không có cơ hội thường trú nếu IRCC không có quyết định loại trừ các ứng viên FSWP trong năm nay.
Nhược điểm của quyết định loại trừ các ứng viên FSWP là gì?
Mặt khác, người ta có thể lập luận rằng IRCC vẫn có khả năng đạt được mục tiêu 401.000 người mới đến kể cả khi không loại trừ các ứng viên FSWP vì từ thời điểm nhận được lời mời thường trú đến khi hạ cánh Canada, một ứng viên FSWP cần có thời gian 01 năm. Như vậy, IRCC có thể bắt đầu phát hành lời mời Express Entry cho các ứng viên FSWP trong nửa cuối năm nay đồng thời tiếp nhận càng nhiều ứng viên ở Canada càng tốt để hoàn thành mục tiêu kế hoạch cấp độ năm 2021. Trên thực tế, theo tiết lộ của bản ghi nhớ nội bộ của IRCC, cơ quan đã xem xét qua lựa chọn này nhưng không hiểu tại sao cuối cùng họ lại không theo đuổi con đường này.
Khuyết điểm khác của quyết định này là làm giảm tính minh bạch và sự tin tưởng của các ứng viên FSWP đối với IRCC. Chính phủ Canada và IRCC đã rất tự hào về một hệ thống nhập cư cởi mở và minh bạch nhưng họ vẫn chưa cung cấp cách thức liên lạc với các ứng viên FSWP cũng như thông tin về các kế hoạch Express Entry của IRCC trong năm 2021 và những năm sau. Điều này rất quan trọng vì nhiều ứng viên FSWP đã nghiêm túc tham gia chương trình Express Entry trong năm nay đang chờ đợi cơ hội được mời thường trú, nhưng họ đã bị loại. Về bản chất, cách làm này giống như IRCC đang mời họ vào nhà hàng nhưng sẽ không phục vụ đồ ăn cho họ. Có lẽ cách tiếp cận tốt hơn trong trường hợp này là IRCC công khai kế hoạch thay thế mới đối với các ứng viên FSWP. Quyết định loại trừ này có thể gây ra tác động tiêu cực đến một số ứng viên vì điểm kiểm tra ngôn ngữ chỉ có giá trị trong hai năm và Đánh giá Năng lực Giáo dục (ECA) có giá trị trong năm năm. Mặc dù việc thi lại bài kiểm tra ngôn ngữ hoặc đăng ký lại ECA không phải là thách thức lớn nhưng IRCC nên có thông báo trước cho các ứng viên FSWP để họ có thể tránh những bất tiện tiềm ẩn trong quá trình theo đuổi lộ trình nhập cư Canada.
Vấn đề thứ ba liên quan đến việc quyết định này của Cơ quan Di trú, Tị nạn và Quốc tịch Canada (IRCC) có thể làm suy yếu cơ sở chính sách của Express Entry. Khi ra mắt Express Entry vào năm 2015, IRCC đã tự hào về cách tiếp cận ứng viên dựa trên bằng chứng và thông tin mà họ cung cấp cho Hệ thống xếp hạng toàn diện (CRS). IRCC giải thích CRS được hình thành dựa trên nhiều năm dữ liệu theo chiều dọc do Cơ quan Thống kê Canada thu thập và phân tích về hiệu suất thị trường lao động của người nhập cư. Do đó, điểm CRS được thiết kế để ghi điểm cho những ứng viên trẻ tuổi, có trình độ học vấn cao hơn, kinh nghiệm làm việc, kỹ năng ngôn ngữ, kinh nghiệm Canada, cũng như những người có những lợi thế khác như lời mời làm việc của Canada hoặc anh chị em sinh sống tại Canada.
Tuy nhiên, tất cả những điều này đã thay đổi khi IRCC có quyết định loại trừ các ứng viên FSWP. Vì IRCC chỉ mời các ứng viên đủ điều kiện cho CEC cũng như Chương trình Đề cử của Tỉnh (một số chương trình PNP phù hợp với Express Entry) nên điểm CRS đã giảm mạnh để IRCC có thể đạt được mục tiêu 401.000 người mới đến. Cách tiếp cận này có thể được ca ngợi nhưng nó cũng có thể phải trả giá. Có nghĩa là, những người có điểm CRS thấp hơn nhận được thư mời thường trú vào năm 2021 có thể sẽ mang lại kết quả thị trường lao động yếu hơn so với những ứng viên nhận được lời mời trong các trường hợp thông thường (nghĩa là được mời trên cơ sở CRS thay vì đáp ứng các tiêu chí về tính đủ điều kiện của Canadian Experience Class như hiện tại).
IRCC luôn lập luận rằng Express Entry được thiết kế với mục đích dài hạn. Theo IRCC, việc mời ứng viên có điểm CRS cao nhất là chính sách thông minh vì vốn nhân lực cao sẽ cho phép họ thích ứng với bản chất năng động của thị trường lao động Canada. Trong khi hiện tại IRCC đã lựa chọn một ứng viên CEC có điểm CRS là 75 (như trong lần rút thăm ngày 13 tháng 2) để đạt được thành tích năm 2021 thay vì mời một ứng cử viên FSWP có điểm CRS là 470 (yêu cầu nền tảng của Cơ quan trước năm nay).
Một vấn đề khác đã được chính IRCC nhấn mạnh là quyết định tập trung vào các ứng cử viên ở Canada đã làm trầm trọng thêm tình trạng tồn đọng vì IRCC xử lý đơn xin thường trú của những người ở nước ngoài với tốc độ chậm hơn.
Tin liên quan:
- Nhập cư Canada cho các ngành nghề thuộc NOC C và D
- Canada tiếp tục phá kỷ lục với hơn 47.000 người nhập cư vào tháng 11
Cái nhìn tổng quan về tương lai
Do IRCC chưa có thông tin về các kế hoạch Express Entry nên không ai có thể dự đoán được khi nào họ sẽ tiếp tục gửi lời mời đến các ứng viên FSWP. Tuy nhiên, có một số điều cần lưu ý.
Đầu tiên, IRCC cũng đã loại trừ các ứng cử viên CEC ra khỏi các đợt rút thăm kể từ tháng 9 để tập trung giải quyết số lượng lớn đơn đăng ký tồn đọng. Cơ quan cho biết họ muốn cắt giảm một nửa số lượng hồ sơ tồn đọng của Express Entry trước khi xem xét mời lại các ứng viên FSWP, CEC, cũng như các ứng cử viên của Federal Skilled Trades Program. Dựa trên tốc độ xử lý đơn đăng ký gần đây, IRCC có thể đạt được mục tiêu này trong nửa đầu năm 2022.
Cuối cùng, IRCC sẽ tiếp tục gửi lời mời đến các ứng viên FSWP vì nhóm ứng viên này rất nổi bật trong hệ thống Express Entry. Như đã lưu ý, họ chiếm 45% ứng viên được mời vào năm 2019 và trong những tháng gần đây đã chiếm khoảng 85% tổng số ứng viên trong nhóm Express Entry. Không lâu nữa, IRCC có thể không còn đủ ứng viên CEC để mời.
Một điều đáng cân nhắc khác là IRCC đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế của Canada. Cơ quan tạo điều kiện thuận lợi cho thường trú nhân nhập cư từ nước ngoài, hỗ trợ dân số, lực lượng lao động và tăng trưởng kinh tế của Canada. Tuy nhiên, đại dịch đã làm giảm số lượng thường trú nhân góp phần làm giảm khả năng tăng trưởng dân số của Canada với mức tăng trưởng yếu nhất trong hơn 100 năm qua. Ngoài ra, quốc gia này đang phải đối mặt với một số tỷ lệ tuyển dụng lao động cao nhất trong lịch sử vì nhiều lý do, bao gồm cả việc thiếu lao động mới từ nước ngoài. Do đó, việc tiếp tục rút thăm FSWP sẽ là chìa khóa để hỗ trợ các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Canada.
Cuối cùng, mặc dù việc loại các ứng viên FSWP ra khỏi vòng rút thăm là hợp lý trong thời điểm Canada phải áp dụng các quy định hạn chế đi lại chặt chẽ nhưng việc loại trừ này sẽ không hợp lý khi Canada đã dỡ bỏ các hạn chế đi lại đối với tất cả những người có Xác nhận Thường trú (COPR) vào tháng Sáu. Số trường hợp COVID đang gia tăng trên toàn cầu nhưng hiện tại không có gì cản trở các ứng viên FSWP có COPR vào Canada. Và như đã đề cập trước đây, trung bình phải mất một năm kể từ khi FSWP nhận được lời mời cho đến khi họ thực sự đến Canada, do đó, sự biến động của đại dịch không phải là lý do chính để cơ quan tiếp tục từ chối gửi lời mời cho ứng viên FSWP vì không ai trong chúng ta biết điều gì sẽ xảy ra trong một năm tới.
Tất cả những điều này chỉ để nói rằng IRCC có thể sẽ tiếp tục gửi lời mời cho các ứng viên FSWP vào năm 2022.
Nguồn CIC news,
Tiếng Việt: Visanada
